Nước bọt và hoạt động nhai lại đóng vai trò thiết yếu trong quá trình tiêu hóa của bò, đặc biệt là trong việc phân giải và hấp thụ dinh dưỡng từ thức ăn thô. Dưới đây là các vai trò chính của nước bọt và nhai lại đối với sức khỏe và hiệu suất tiêu hóa của bò.
1. Vai Trò Của Nước Bọt Ở Bò
Tuyến nước bọt phát triển: Bò có ba tuyến nước bọt lớn (dưới tai, dưới lưỡi, và dưới hàm), hoạt động mạnh mẽ để sản xuất khoảng 60 lít nước bọt mỗi ngày.
Trung hòa acid trong dạ cỏ: Nước bọt chứa muối carbonate và phosphate, giúp trung hòa các acid sinh ra trong dạ cỏ, duy trì pH ổn định ở mức từ 6.0 đến 7.0. Điều này tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật phân giải chất xơ hoạt động hiệu quả.
Hỗ trợ quá trình nhai và nuốt: Nước bọt làm ướt và mềm thức ăn, giúp quá trình nuốt và nhai lại diễn ra dễ dàng hơn. Nước bọt còn cung cấp các chất điện giải quan trọng như Na+, K+, Ca2+, và Mg2+, hỗ trợ cân bằng điện giải trong cơ thể bò.
Điều hòa dinh dưỡng cho vi sinh vật: Nước bọt chứa urea và phosphate, đóng vai trò cung cấp nitơ và phospho cần thiết cho vi sinh vật dạ cỏ, từ đó tối ưu hóa quá trình lên men và tiêu hóa.
Phân tiết nước bọt phụ thuộc vào thức ăn: Loại và kết cấu của thức ăn ảnh hưởng đến lượng nước bọt phân tiết. Thức ăn xơ thô kích thích tiết nhiều nước bọt, trong khi thức ăn tinh hoặc nghiền nhỏ làm giảm tiết nước bọt, gây ảnh hưởng đến quá trình đệm và tiêu hóa thức ăn xơ.
2. Hoạt Động Nhai Lại Ở Bò
Quá trình nhai lại: Sau khi ăn, thức ăn được chuyển đến dạ cỏ để lên men. Thức ăn chưa nhai kỹ sẽ được ợ lên lại từ dạ cỏ và dạ tổ ong, nhai lại kỹ càng và thấm nước bọt trước khi nuốt trở lại.
Tần suất và thời gian nhai lại: Bò nhai lại từ 5-6 lần mỗi ngày, mỗi lần kéo dài vài phút. Thời gian nhai lại phụ thuộc vào tính chất vật lý của thức ăn, khẩu phần ăn, và điều kiện môi trường.
Thức ăn thô và nhai lại: Khẩu phần ăn có nhiều thức ăn thô kích thích thời gian nhai lại dài hơn, trong khi khẩu phần ít thức ăn thô làm giảm thời gian nhai lại.
Thời điểm nhai lại: Bò thường bắt đầu nhai lại trong điều kiện yên tĩnh, với cường độ nhai lại mạnh nhất vào buổi sáng và buổi chiều. Hoạt động nhai lại có thể bắt đầu sớm khi bê con được cho ăn thức ăn thô.
